Հանրահաշիվ

578.

ա) 2(x-3/2) (x-1)

բ) 1(x-2)(x-2)

գ) 5(x-1)(x+6)

592.

ա) 25 — 4 = 21

բ) 1 — 4 = -3

գ) 36 — 20 = 16 

դ) 25 — 4 = 21

ե) 1 — 4 = -3

զ) 100 — 0.4 = 99,6

593.

ա) 1 — 4 = -3

բ) 25 — 16 = 9

գ) 16 — 16 =0

դ) 1 + 4 = 5

ե) 36 — 20 = 16

զ) 4

Ամփոփում պատմություն

1.Երբ է ստեղծվել հայկական կորպուսը։Ինչ կառուցվածք ուներ։Ներկայացրեք հրամանատարական կազմը։

Հայկական կորպուսը ստեղծվել է 1914 թվականին Ռուսական կայսրության կողմից որպես հայկական զորամիավորում Կայսերական ռուսական բանակի կազմում։ Այն բաղկացած էր հայ կամավորներից, ովքեր պատրաստ էին պայքարել իրենց պատմական հայրենիքը օսմանյան տիրապետությունից ազատագրելու համար: Հայկական կորպուսի կառուցվածքը նման էր ռուսական բանակի մյուս ստորաբաժանումների կառուցվածքին՝ հետևակային, հեծելազոր, հրետանու և օժանդակ անձնակազմով։ Հրամանատարական կառույցը ղեկավարում էր ռուս հրամանատար, գեներալ Թովմաս Նազարբեկյանը, որի տակ ծառայում էին հայ սպաները։

2.Ինչու Ա.Մանուկյանը գործուղվեց Երեխան։

Ա.Մանուկյանին 1920 թվականին Ռուսաստանի բոլշևիկյան կառավարությունը գործուղել է Երևանում, նրան հանձնարարվել է Հայաստանում խորհրդային կարգեր հաստատել և կազմակերպել Հայաստանի կոմունիստական կուսակցությունը։

3.Հոկտեմբերյան հեղաշրջումից հետո երկրամասում ում միջեւ էր մղվում իշխանության համար հիմնական պայքարը։

Հոկտեմբերյան հեղաշրջումից հետո տարածաշրջանում իշխանության համար հիմնական պայքարը ծավալվեց Հայ Յեղափոխական Դաշնակցության (ՀՅԴ), որը կազմավորել էր առաջին Հայկական Հանրապետությունը և Ռուսաստանի բոլշևիկյան կառավարության միջև։ ՀՅԴ-ն ազգայնական կուսակցություն էր, որի նպատակն էր ստեղծել միացյալ և անկախ Հայաստան, մինչդեռ բոլշևիկները ցանկանում էին Հայաստանում հաստատել խորհրդային իշխանություն:

4.Երբ են տեղի ունեցել և ինչ ավարտ ունեցան  Տրապիզոնի բանակցությունները։

Տրապիզոնի բանակցությունները տեղի ունեցան 1918 թվականի մարտին Օսմանյան կայսրության և Անդրկովկասյան կոմիսարիատի միջև, որը ներկայացնում էր նորաստեղծ հայկական, վրացական և ադրբեջանական հանրապետությունները։ Բանակցություններն ավարտվեցին առանց որևէ պայմանավորվածության, և Օսմանյան կայսրությունը նոր հարձակում սկսեց երեք հանրապետությունների դեմ։

5.Երբ է ստեղծվել ԱԺԴՀ-ն և ում ջանքերով։

Ազգային Ժողովրդական Կոնգրեսը ստեղծվել է Թիֆլիսում (այժմ՝ Թբիլիսի, Վրաստան) 1917 թվականի սեպտեմբերին հայ, վրացի և ադրբեջանցի ներկայացուցիչների կողմից։ Դա Ռուսաստանի ժամանակավոր կառավարության դեմ միասնական ճակատ ստեղծելու և Կովկասում ինքնավար հանրապետություններ ստեղծելու փորձ էր։

6.Ինչու հնարավոր չեղավ պահել Արևմտյան Հայաստանը 

Հնարավոր չէ պահպանել Արևմտյան Հայաստանը, քանի որ այն նվաճվել է Օսմանյան կայսրության կողմից 1915-1923 թվականների Հայոց ցեղասպանության ժամանակ, և միջազգային հանրությունը չի ճանաչել տարածքի նկատմամբ հայկական պահանջները

7.Փաստերով ցույց տվեք, երիտթուրքերը շարունակում են իրենց պանթյուրքականծրագիրը։

Երիտթուրքերը շարունակեցին իրենց պանթուրքական ծրագիրը՝ առաջ մղելով թյուրքական միասնական պետության գաղափարը, որը կներառի տարածաշրջանի բոլոր թյուրքալեզու ժողովուրդներին, այդ թվում՝ Ռուսաստանի և Իրանի տիրապետության տակ գտնվողներին։ Նրանք նաև իրականացրել են թուրքացման և խտրականության քաղաքականություն ոչ թուրքերի, այդ թվում՝ հայերի, հույների և ասորիների նկատմամբ։

8 .Ներկայացնել Մայիսյան հերոսամարտերը(Սարդարապատ, Բաշ-Ապարան,Ղարաքիլիսա), փաստերով հիմնավորել նրանց պատմական նշանակությունը։

Մայիսյան հերոսամարտերը, այդ թվում Սարդարապատի, Բաշ-Ապարանի և Ղարաքիլիսայի ճակատամարտերը, հայկական ուժերը մղել են Օսմանյան կայսրության դեմ 1918 թվականի մայիսին և հունիսին։ համարվում են հայոց պատմության նշանակալից իրադարձություններ։

9.Ձեր կարծիքով ինչու հայկական զորքը միայնակ պատերազմեց թուրքական բանակի դեմ Կովկասյան ճակատում Առաջին աշխարհամարտի ժամանակ։

Հայկական բանակը Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Կովկասյան ճակատում կռվել է թուրքական բանակի դեմ, քանի որ Օսմանյան կայսրությունը պատերազմ էր հայտարարել Ռուսաստանին, իսկ Հայաստանն այդ ժամանակ Ռուսական կայսրության կազմում էր։ Հայ զինվորները կռվել են իրենց հայրենիքը պաշտպանելու և իրենց ռուս դաշնակիցներին աջակցելու համար:

English

everytime
somtime
no one
no time

2. no one

3.everyone

4.none of them

5.everything

6.everywhere

7.all of them

English

2. mustn’t

3.mustn’t

4.mustn’t

2․ must
3. mustn’t
4. don’t have to 
5. mustn’t

Տնային աշխատանք.կենսաբանություն

Արյան զարկերեկային ճնշում և անոթազարկ սրտի յուրաքանչյուր կծկման ժամանակ զարկերակներում բարձրանում է արյան ճնշումը: Արյան ամենամեծ ճնշումը դիտվում է աորտայում, իսկ ամենափոքրը՝ խոշոր երակներում: Արյան ճնշման մեծությունը կախված է երկու կարևոր գործոններից, որոնցից մեկը սրտի փորոքների կծկման ուժն է, մյուսը` անոթների առաձգականությունը: Արյան ամենամեծ ճնշումը դիտվում է փորոքների կծկման ժամանակ, որն անվանում են առավելագույն ճնշում: Նվազագույն ճնշումը դիտվում է սրտամկանի թուլացման ընթացքում: Արյունատար անոթներով արյան շարժման ժամանակ ճնշումն աստիճանաբար փոքրանում է: Սրտին մոտեցող երակներում այն ավելի է փոքրանում:Առողջ մարդու նախաբազկի զարկերակներում արյան ամենամեծ ճնշումը կազմում է 110−120 մմ սնդիկի սյուն: : Անոթների պատերի ռիթմիկ տատանումները կոչվում են անոթազարկ (պուլս): Հանգիստ պայմաններում չափահաս մարդու անոթազարկի հաճախականությունը մեկ րոպեում հավասար է 60−80 հարվածի:Առաջին օգնություն արյան բարձր ճնշման դեպքում. Մերսումը,  Տաք ջրի ոչ ուժեղ հոսքը :  Արյան ճնշումը կարելի է իջեցնել նաև շնչառությունը պահելով:   Մաքուր օդին զբոսնելը: Արյան ճնշումը կարգավորող հիանալի միջոց են խոտաբույսերը:

Առողջ սիրտն օրգանիզմի բնականոն գործունեության կարևոր պայմանն է։ Սպորտով, ֆիզիկական աշխատանքով պարբերաբար զբաղվելը ուժեղացնում է, կոփում սրտամկանը, նպաստում ձախ փորոքի մկանապատի հաստացմանը։ Դեռահասների արյունատար անոթների ցանցն իր զարգացման աստիճանով հետ է մնում սրտից։ Ուստի դեռահասներին ֆիզիկական աշխատանքով ծանրաբեռնելիս սիրտը լրացուցիչ ճիգեր է գործադրում անոթների նեղ լուսանցքով արյուն մղելու համար։ Տարիքին համապատասխան թեթև աշխատանքից ծանրին անցնելիս պետք է պահպանել աստիճանականություն:

Ծխելն և սպիրտային խմիչքների չարաշահումն առաջանում են սիրտ-անոթային համակարգի ախտահարումներ։ Ծխախոտի ծուխը պարունակում է շուրջ 300 թունավոր նյութեր՝ նիկոտին, ածխաթթու գազ և ուրիշ։ Նիկոտինը սեղմում է արյունատար անոթները, բարձրացնում արյան ճնշումը, արագացնում արյան մակարդումը։ Յուրաքանչյուր ծխած գլանակից հետո անոթները նեղանում են շուրջ 30 րոպե, որի հետևանքով դժվարանում է արյան շրջանառությունը։ Ալկոհոլն արյուն է անցնում օգտագործելուց մի քանի րոպե հետո և շրջանառում է 5-7 ժամ։ Այն գրգռում է նյարդային համակարգը, սեղմում է սրտի պսակաձև անոթները, որի պատճառով սրտամկանն անբավարար քանակով թթվածին և սննդանյութեր է ստանում։ Ծխող և ալկոհոլ գործածող մարդիկ հաճախ են ունենում սրտի և անոթների ջղակծկումներ, սրտային ծանր նոպաներ:

Թերշարժունությունը վնասակար ազդեցություն ունի օրգանիզմի ընդհանուր վիճակի, այդ թվում սիրտ-անոթային համակարգի վրա։ Երկարարտև թերշարժունությունը նպաստում է անոթների լուսանցքի կարգավորման և արյան վերաբաշխման խանգարմանը, ճարպակալմանը, իջեցնում է օրգանիզմի դիմացկունությունը, աշխատունակությունը:

Չդադարող արյունահոսությունը, արտաքին, թե ներքին, կյանքի համար վտանգավոր է և կարող է մահվան պատճառ հանդիսանալ։ Այդ պատճառով առաջնային զննման ժամանակ պետք է կարողանալ ճանաչելարյունահոսությունը և ճիշտ ու անհապաղ օգնություն ցուցաբերել։ Ըստ վնասված անոթի տեսակի արյունահոսությունները լինում են զարկերակային, երակային և մազանոթային։ 

• Զարկերակային արյունահոսություն։ Զարկերակային արյունն ալ կարմիր գույնի է։ Քանի որ զարկերակներում ճնշումը բարձր է, արյունը բարձր ճնշման տակ, բաբախող շիթով դուրս է հոսում վնասվածանոթից և խոչընդոտում է մակարդուկի ձևավորմանը։ Այդ պատճառով զարկերակային արյունահոսությունն ուժեղ է, դժվար է դադարեցվում և, հետևաբար, վտանգավոր է կյանքի համար։
• Երակային արյունահոսություն։ Երակային արյունը մուգ կարմիր գույնի է։ Երակները, զարկերակների հետ համեմատած, ավելի հեշտ են վնասվում, քանի որ ավելի նուրբ պատեր ունեն և ավելի մակերեսայինեն տեղակայված։ Երակներում ճնշումը ցածր է, և արյունը վերքից հոսում է միալար։ Երակային արյունահոսությունը սովորաբար հեշտ է դադարեցվում։ Սակայն խոշոր երակների (բազկային, ազդրային) վնասումը կարող է առաջացնել կյանքին սպառնացող արյունահոսություն։
• Մազանոթային արյունահոսություն։ Մազանոթային արյունն ավելի մուգ է, քան զարկերակայինը, բայց ավելի բաց է, քան երակայինը։ Մազանոթային արյունահոսությունը ամենահաճախ հանդիպողարյունահոսությունն է։ Այն թույլ է, քանի որ մազանոթներում ճնշումը ցածր է, և այդ անոթների լուսանցքը շատ փոքր է։ Մազանոթային արյունահոսությունների դեպքում արյունը ծորում է վերքից և հեշտ է դադարում:
• Մարդու մարմինը առանց հետագա ծանր բարդությունների կարող է համակշռել մինչև 10% (չափահաս մարդու մոտ 350-500 մլ) արյան կորուստը։ Այս ծավալից ավել արյան կորուստը կյանքի համար վտանգավոր է։

Պյութագորասի թեորեմ

382.

2x + 2x — 2 = 50

4x = 52

x = 13

13² — 12² = 25

h = 5

383.

ա) 6²+ 8² = 100

√= 10

բ

գ

Պյութագորասի թեորեմը

Պյութագորասի գավաթ․

Պյութագորասի գավաթ (ժլատության բաժակ), հատուկ անոթ, որը ստեղծել է Պյութագորասը։ Ենթադրվում է, որ այն մարդուն ստիպում է ջուրը չափավոր բաժիններով խմել՝ թույլ տալով լցնել գավաթը միայն մինչև որոշակի մակարդակ։ Եթե ջուրն ավելի վերև է լցվում, ապա գավաթի պարունակությունը ամբողջությամբ թափվում է։Համարվում է, որ գավաթը ստեղծել է Պյութագորասը, որպեսզի բոլոր ստրուկները հավասար չափաբաժիններով ջուր խմեն, քանի որ Սամոսում ջրի պակաս կար։ Ջուրն անհրաժեշտ է լցնել մինչև նշված կետը, որը գերազանցելու դեպքում ջուրը ամբողջությամբ արտահոսում է բաժակից։

Պյութագորասի գավաթն արտաքինից սովորական անոթի տեսք ունի, սակայն այն սիֆոնի կառուցվածք ունի։ Բաժակի կենտրոնում սյունակ է, որի ներսում կրկնակի ծռված ուղղահայաց անցք է։ Անցքը կորանում է սյան վերևի մասում և երկու ծայրերով ներքև է իջնում՝ դեպի բաժակի հատակը։

Երբ հեղուկն ավելի շատ են լցնում սահմանված մակարդակից, այն հոսում է անցքի ներքին ոլորանով դեպի երկրորդ փող, սիֆոնը միանում է և հեղուկը՝ բաժակի ներքևի միջանկյալ անցքով դուրս է թափվում։ Միևնույն ժամանակ անոթն ամբողջությամբ դատարկվում է։

Այսօր Պյութագորասի գավաթը, որպես հուշանվեր, վաճառում են Հունաստանում։

Առաջադրանքներ․

Դասագիրք․

377.

10×24/2 = 120

5² + 12² = 169

a = 13

379.

S = CD+AB/2 * h

h² = 13² — 5² = 169-25 = 144

h² = 12

378.

380.

385.

Հասարակագիտություն

Մասնակիցներ՝

• Միջին դպրոցի 8-րդ դասարանի սովորողներ

Նպատակը՝

• Ինչ նկատի ունեք երբ մեկի մասին ասում եք պատասխանատու մարդ է։

Պատասխանատու մարդը կատարում է իր պարտականությունները՝ լինեն դրանք տնային, դպրոցական թե այլ։ Նա գիտակցում է, որ պատասխանատվություն է կրում իր արարքների, գործողությունների համար։ Ուստի, երբ ինչ-որ սխալ բան է անում, հասկանում և ընդունում է իր սխալը, ներողություն է խնդրում և փորձում է շտկել իրավիճակը։
Պատասխանատու մարդը սովորաբար առատաձեռն է լինում և ունենում է լավ ընկերներ։
Նաև պատասխանատու մարդը գոհունակության և պատշաճ հպարտության զգացում է ունենում, ինչն էլ նպաստում է նրա ինքնահարգանքին։

• Թվարկեք թե ինչ պատասխանատվություն ունեք դուք և ձեր ուսուցիչները։

Մեր պատասխանատվություններն են՝ սովորել, հասկանալ, ընդունել, մտածել, լսել, հարգել, լավ մարդ մեծանալ, ուշադիր լինել, չստել, ուսումնասիրել, ազնիվ և աշխատասել լինել:
Չնայած մենք դաստիարակվում ենք մեր ընտանիքում, բայց այդ գործում մեծ է նաև դպրոցի ու լավ ուսուցչի դերը:
Ուսուցիչները պարտավոր են ՝ լավ կրթել, հստակ բացատրել ու պահանջել, հասկանալ, յուրացնել, հարգել, լսել, լավ ու զարգացած մարդ դաստիարակել, խելացի ու բարեկիրթ մարդ դարձնել աշակերտներին։
Պատասխանատվություն է նաև մեզ տրված ազատությունը: Բայց ազատության չափը, որը ստանում ենք, շատ հաճախ կախված է այն վստահության չափից, որ ձեռք ենք բերում։

• Ձեր կյանքում լինու՞մ են իրավիճակներ, երբ ինչ-որ բան կամ ինչ-որ մեկին ներքուստ չեք հանդուրժում, բայց արտաքուստ հանդուրժում եք:

Ես չեմ հանդուրժում սուտը, խաբեությունը, մեծամտությունը: Կան մարդիկ ովքեր ինձ դուր չեն գալիս, իրենց տեսակետը չեմ ընդունում, հեռու եմ մնում, բայց շատ դեպքերում դա քեզնից կախված չէ ու շփումը միևնույն է լինելու է:

• Ինչ կլինի, եթե հասարակության մեջ չլինի հանդուրժողականության մթնոլորտ:

Հանդուրժողականություն նշանակում է հարգել, ընդունել և ճիշտ հասկանալ աշխարհը, մշակույթների հարուստ բազմազանությունը, ինքնարտահայտման ձևերն ու մարդկային անհատականության միջոցները:Հանդուրժողականությունը ուրիշի, այլ աշխարհայացքի հետ հարմարվելու կարողությունն է։Նաև հանդուրժողականությունը ձեռնպահ լինել չէ, անտարբերություն չէ, համաձայն լինել չէ, ներողամտություն չէ, հարմարվողականություն չէ։
Եթե չլինի հասարակության մեջ հանդուրժականությունը, ապա կարող են մշտապես վեճեր ու կռիվներ լինել։ Եթե մարդիկ համբերատար չլինեն իրար չհարգեն, չլսեն, ներողամի չլինեն, հաշվի չառնեն իրար կարծիիք, ապա խառնաշփոթ իրավիճակներ կլինեն, նաև պատերազմներ:

• Ինչու՞ է հանդուրժողականությունը կարևոր ժողովրդավարական հասարակությունում:

Հանդուրժողականությունը ժողովրդավար հասարակությունում սոցիալական ներդաշնակության համար անհրաժեշտ և պարտադիր պայման է։ Պետք է այլ տեսակետների նկատմամբ համբերատար վերաբերմունք ունենալ,  իրավահավասարություն լինի, կրոնական և գաղափարախոսական այլընտրանքների հանդուրժում ունենալ, ուրիշի կան այլ տեսակետների նկատմամբ հարգանք լինի: Նաև  համդուրժողականությունը քաղաքակիրթ փոխզիջման նորմ է, հավասարության՝ ազնիվ և մրցակցային  միջոցով:
Ժողովրդավարությունը օգնում է մարդկանց պաշտպանել իրենց իրավունքները, երաշխավորում է մարդու իրավունքների և անձնական ազատությունների լայն մտահորիզոնը, մարդկանց իրենց քաղաքական որոշումների համար ընձեռում է բարոյական պատասխանատվություն և այլն:

Արդյունքը սովորողների բլոգում:

Տնային աշխատանք

1. Հարցական դերանունները փոխարինի՛ր բառով կամ բառակապակցությամբ և ընդգծի´ր այն բառը, որին դրանք լրացնում են:

Օրինակ`

 (Ե՞րբ) պատսպարվեցինք վրանում: Կեսօրին պատսպարվեցինք վրանում:

(Ո՞րտեղ) տանջվում էինք անտանելի տոթից:

Փակված սենյակում տանջվում էինք անտանելի տոթից:

(Ինչո՞ւ) շատ հեռու գնացինք ավերակներից:

Վտանգավոր էր, շատ հեռու գնացինք ավերակներից: 

Տաք ավազն սկսեց մխալ (ինչպե՞ս):

Տաք ավազն սկսեց մխալ արագորեն:

2. Տրված նախադասություններին ավելացրո՛ւ պարագաներ, այսինքն` այնպիսի լրացումներ, որոնք ցույց են տալիս գործողության հետ կապունեցող հանգամանքներ (տեղ, ժամանակ, ձև, չափ, նպատակ, պատճառ և այլն):

Ի՞նչ է այսօր տեղի ունենում գյուղում:
Դպրոցում անընդհատ սարսափելի տեսարան է լինում այդ սովորոշի պատճառով:
Կոկորդիլոսներն ու օձերը  վախից վխտում են դեպի անտառ:
Հիմա երկրում տեղումներով առատ վայրեր շատ կան:
Անձրևից սրընթաց ցեխագետեր էին հոսում:

3. Տրված պարզ նախադասությունները դարձրո՛ւ բարդ` ավելացնելովփակագծերում տրված հարցերին պատասխանող պարագաերկրորդական նախադասություններ:

Վագրը ծառի ետևից մռնչաց, որովհետև տարօրինակ ձայներ լսեց: (ի՞նչ պատճառով)
Նավակը մյուս ափին էր կանգնած, քանի որ այս ափում տեղերը զբաղված էր: (ի՞նչ պատճառով)
Ինքն էլ իր ասածին չի հավատում, որովհետև միշտ ստում է բոլորին: (ինչո՞ւ)
Մինչև կյանքի վերջը ծիծաղելու է վրադ, քանի որ քո պահվածքը շատ տգեղ է և անլուրջ: (ինչո՞ւ)

Տնային աշխատանք

1․10√3 > 9√3
2․ 3√3 > 3√2
3․ 10√2 < 12√2
4․√3/8 < √3/2
5․4/5√1/3 < 15/9√1/3
6․ 15/6√5/2 < 3√5/2

1․(2√x + 1)/(√x + 1) * (√x + 1)/1 = 2√x + 1
2.(√a + a — 1 )/(1 + √a) * (√a + 1)/(1 — √a — a) = -1